Sol Plaatje

 

Solomon Tshekisho Plaatje (October 9, 1876 - June 19, 1932) e ne e le setsebi sa Afrika Boroa sa kelello, moqolotsi wa ditaba, setsebi sa puo, radipolotiki, mofetoledi le mongodi. Plaatje e ne e le setho se thehileng le Mongoli Kakaretso wa pele wa South African Native National Congress (SANNC), e ileng ya fetoha African National Congress (ANC). Masepala wa Sechaba wa Sol Plaatje, o kenyelletsang toropo ya Kimberley, o rehilwe lebitso la hae, jwalo ka Univesithi ea Sol Plaatje toropong eo, e ileng ya bula mamati a eona ka 2014.

Bophelo ba pele

Plaatje o hlahetse Doornfontein haufi le Boshof, Orange Free State (eo hona jwale e leng Free State Province, Afrika Boroa), e le wa botshelela ho bara ba robedi. [4] Lebitso la ntate-moholo wa hae e ne e le Selogilwe Mogodi (1836-1881) empa mohiri wa hae, sehwai sa lekgowa Groenewald, o ile a mo reha lebitso la Plaatje ('Picture') ka 1856 mme lelapa la qala ho sebedisa sena e le lebitso la lelapa. Batswali ba hae Johannes le Martha e ne e le ditho tsa setjhaba sa BaTswana. E ne e le Bakreste mme ba sebeletsa baromuwa dibakeng tsa boromuwa Afrika Borwa. Ha Solomon a le dilemo di nne, lelapa la hae le ile la fallela Pniel haufi le Kimberley, Cape Colony ho ya sebetsa bakeng sa moromuwa oa Mojeremane, Ernst Westphal (ntate-moholo oa setsebi sa lipuo Ernst Westphall) le mosali oa hae Wilhelmine. Ha a le moo o ile a fumana thuto ea boromuwa. Ha a feta baithuti-mmoho le yena o ile a fuwa dithuto tse ling tsa poraefete ke Mme Westphal, ea ileng a mo ruta ho bapala piano le violin mme a mo fa dithuto tsa ho bina. [4] Ka February 1892, a le dilemo di 15, o ile a fetoha seithuti-mosuwe, mosebetsi oo a ileng a o etsa ka dilemo tse pedi'

Kamora ho tlohela sekolo, o ile a fallela Kimberley ka 1894 moo a ileng a fetoha lenqosa la thelekramo bakeng sa Ofisi ya Poso. [4] Hamorao o ile a feta tlhahlobo ya mangolo (e phahameng ka ho fetisisa kolone) ka dintlha tse phahameng ho feta mokgethwa ofe kapa ofe ka Sedache le ho thaepa (ho tlalehilye ke Neil Parsons ka puo ya hae ya pele ho Native Life in South Africa, Before and Since the European War and the Boer Rebellion).[5] Ka nako eo, Cape Colony e ne e na le tokelo ya ho ngodisa banna bohle ba dilemo i 21 kapa ho feta, e leng hore ba ka bala le ho ngola Senyesemane kapa SeDutch 'me ba fumana liponto tse fetang 50 ka selemo. Kahoo, ha a le dilemo di 21 ka 1897, o ile a kgona ho khetha, tokelo eo hamorao a neng a tla e lahlehelwa ke ha Cape Colony e kopantswe le dikolone tse ding tsa Afrika Borwa ho ba Union of South Africa.[4]

Nakwana ka mora moo, o ile a fetoha mofetoledi wa lekgotla bakeng sa ba boholong bokolone ba Borithane Mafeking ha motse o ne e thibetswe mme a boloka diari ea diphihlelo tsa hae tse phatlalalitsweng kamora lefu la hae. [4]

Kamora hore Ntoa ya Boer ya Bobeli e fele, o ne a na le tšepo ea hore mmuso wa Borithane o tla netefatsa hore banna bohle Afrika Borwa ba tla tsoelapele ho fuwa tokelo ya tumello, empa ba ile ba fetisetsa boholo ba matla a lipolotiki ho mmuso o mocha oa Afrika Borwa, o neng o lekanyetsa litokelo tsa ho vouta ho Maafrika a Boroa a tšoeu feela. Plaatje o ile a nyatsa mmuso oa Borithane ka qeto ena ka sengolwa se sa phatlalatswang sa 1909 se bitsoang Sekgoma - Black Dreyfus. [5]